ข้าวสาร Q

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ให้ความสำคัญกับการลดต้นทุนและเพิ่มโอกาสในการแข่งขันของสินค้าเกษตร โดยการส่งเสริมและยกระดับการผลิตสินค้าเกษตรให้ได้มาตรฐานเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าซึ่งการรับรองผลิตภัณฑ์ (Product certification) สำหรับสินค้าข้าว หรือ“ข้าวสาร Q”   เป็นการรับรองผลิตภัณฑ์ข้าวสารเพื่อยืนยันว่าผลิตภัณฑ์ข้าวสารนั้น  มีคุณภาพ  ปลอดภัย ได้มาตรฐาน เนื่องจากผลิตจากกระบวนการทีได้มาตรฐานตลอดห่วงโซ่ ตั้งแต่ระดับแปลงนา จนถึงการบรรจุข้าวสารเพื่อบริโภค ดังนั้นกระทรวงเกษตรและสหกรณ์จึงได้จัดทำ “คู่มือการผลิตและการขอการรับรองผลิตภัณฑ์ตามมาตรฐานสินค้าเกษตรสำหรับข้าว” เพื่อถ่ายทอดเผยแพร่ความรู้และวิธีการปฏิบัติที่ถูกต้องในการขอการรับรองมาตรฐานสินค้าเกษตรสำหรับข้าวให้แก่ผู้ประกอบการสหกรณ์ วิสาหกิจชุมชน เกษตรกร กลุ่มเกษตรกร และผู้ประกอบการกิจการโรงสี กิจการปรับปรุงคุณภาพข้าว หรื อกิจการบรรจุและจำหน่ายสินค้าข้าวที่ต้องการยกระดับสินค้าข้าวของตนให้มีคุณภาพและน่าเชื่อถือ และต้องการเพิ่มความรู้ความเข้าใจ เพื่อการผลิตและการขอการรับรองได้อย่างถูกต้องตามมาตรฐานต่อไป

ข้าวสาร Q คืออะไร?

สัญลักษณ์ตัว Q เป็นเครื่องหมายรับรองมาตรฐานสำหรับสินค้าเกษตรและอาหาร กำหนดโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ที่แสดงให้เห็นว่าสินค้าเกษตรและอาหารมีคุณภาพและความปลอดภัย ตามมาตรฐานสินค้าเกษตร(มกษ.) พร้อมทั้งยังสื่อไปถึงผู้บริโภคทั้งในและต่างประเทศให้มีความเชื่อมั่นในระบบการผลิต ผลิตผล และผลิตภัณฑ์สินค้าเกษตรและอาหารของไทย ดังนั้น ข้าวสาร Q คือ สินค้าข้าวสารในบรรจุภัณฑ์สำหรับจำหน่ายให้ผู้บริโภค ที่ ได้รับการรับรองผลิตภัณฑ์ (Product certification) ตามมาตรฐานสินค้าข้าวของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ด้วยกระบวนการรับรองที่สอดคล้องตามมาตรฐานสากล (ISO/IEC 17065) จึงเป็นข้าวสารที่มีคุณภาพระดับพรีเมี่ยม เนื่องจากกระบวนการผลิตได้มาตรฐานตลอดห่วงโซ่ ตั้งแต่ระดับแปลงนา ถึงโรงสี และสินค้าข้าวสารที่ผลิตได้ ยังมีคุณภาพปลอดภัยและได้มาตรฐานด้วย

ข้าวสาร Q ดียังไง?

เนื่องจากข้าวสาร Q เป็นข้าวสารที่ผ่านกระบวนการผลิตด้วยระบบที่มีมาตรฐานตลอดห่วงโซ่การผลิต นั่นคือ ข้าวเปลือกที่โรงสี ใช้เป็นวัตถุดิบต้องผ่านการเพาะปลูก เก็บเกี่ยว ลดความชื้น ตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) แล้วจึงเข้าสู่กระบวนการขัดสี  และคัดคุณภาพด้วยระบบการผลิตที่ ได้มาตรฐานการปฏิบัติที่ดี (GMP) นอกจากนี้สินค้าข้าวสารต้องได้รับการตรวจสอบคุณภาพว่า ปลอดภัยและมีคุณภาพดีตามมาตรฐานของสินค้าข้าวชนิดนั้นๆ

ด้วยจุดเด่นของการผลิตซึ่งมีการเชื่อมโยงระบบการผลิตที่ ได้มาตรฐานตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทาง จึงสามารถตามสอบย้อนไปถึงแหล่งที่มาของสินค้าได้ถึงระดับแปลงนา หรือเกษตรกร ทำให้ผู้บริโภคมั่นใจได้ว่าข้าวสาร Q นอกจากจะเป็นข้าวสารที่มีคุณภาพ ปลอดภัย ได้มาตรฐาน ผ่านการรับรองแล้วยังสามารถตามสอบ (traceability) ได้เองอีกด้วย โดยการสแกนผ่านทาง QR code

ใครขอการรับรองข้าวสาร Q ได้บ้าง?

- ผู้ประกอบกิจการโรงสี ซึ่งทำการผลิต ลดความชื้น ขัดสี  ปรับปรุงคุณภาพข้าว  จนถึงบรรจุและจำหน่ายข้าวสาร (ข้าวกล้อง ข้าวกล้องงอก  ข้าวขาวข้าวสี ข้าวซ้อมมือ) เช่น สหกรณ์ วิสาหกิจชุมชน เกษตรกร และกลุ่มเกษตรกร

- ผู้ประกอบกิจการปรับปรุงคุณภาพข้าว หรือ บรรจุและจำหน่ายข้าวสารข้าวกล้อง ข้าวกล้องงอก ข้าวขาว ข้าวสี ข้าวซ้อมมือ) โดยมีสถานประกอบการที่มีที่ตั้งชัดเจน เช่น สหกรณ์ วิสาหกิจชุมชน เกษตรกร และกลุ่มเกษตรกร ผู้ประกอบการค้าปลีก / ส่ง และห้างสรรพสินค้า

สินค้าข้าวประเภทอะไรที่ขอการรับรองข้าวสาร Q ได้บ้าง?

1.  ข้าวขาว (White rice or   polished rice) คือ ข้าวที่ ได้จากการนำข้าวกล้องเจ้าไปขัดเอารำออกแล้ว

2.  ข้าวกล้อง (Brown rice) คือ ข้าวที่ผ่านการกะเทาะเอาเปลือกออกเท่านั้น

3.  ข้าวกล้องงอก (Germinated rice) คือ   ข้าวกล้องที่นำมาผ่านกระบวนการแช่น้ำทำให้งอกเป็นตุ่มงอกสีขาวขึ้นมาที่เมล็ดข้าว

4. ข้าวสี (Colour rice) คือ ข้าวที่เยื่อหุ้มเมล็ดมีสีตามพันธุกรรม เช่น สีแดงสีน้ำตาล สีม่วง สีม่วงดำ เนื่องจากมีรงควัตถุกลุ่มฟลาโวนอยด์ที่มีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระ และเมล็ดข้าวยังมีเยื่อหุ้มเมล็ดอยู่

5.  ข้าวซ้อมมือ (Partially milled rice or   semi milled rice) คือ ข้าวที่ ได้จากการนำข้าวกล้องไปขัดเอารำออกบางส่วน

ข้อมูลจาก สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ (มกอช.)